مقدمه

همان طور که در مقالات گذشته گفته شد در اعصار گذشته از ورق گالوانیزه برای ساخت وسایل تزئینی و همچنین در ساخت در و پنجره برای محافظت در برابر عوامل مخرب مانند باد و باران استفاده می شد. با گذشت زمان، مزایای استفاده از ورق گالوانیزه مانند صرفه جویی در زمان و هزینه، استحکام بالا، سرعت مونتاژ سریع و … باعث شد که این آلیاژ در بسیاری از کاربردها به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد و به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شود. ورق گالوانیزه مقاومت و استحکام بالاتری نسبت به ورق های معمولی دارد. در واقع ورق گالوانیزه دارای یک لایه محافظ از فلز روی است که به عنوان نوعی تقویت کننده نیز عمل می کند و باعث افزایش مقاومت فشاری و کششی فولاد می شود. در زندگی روزمره بارها به کلمه گالوانیزه برخورد کرده ایم و با محصولات مختلف آن مانند ورق گالوانیزه آشنا هستیم. در این مقاله تصمیم داریم با نگاهی میکروسکوپی و علمی به مفهوم گالوانیزه و تاثیر آن را بر طول عمر قطعات فولادی ارزیابی کنیم. بدین منظور و طی این مقاله علاوه بر تعریف گالوانیزه، به مفهوم خوردگی و دلایل اهمیت آن، مفهوم پوشش، انواع پوشش های مدرن، انواع پوشش گالوانیزه و کاربردهای گالوانیزه می پردازیم.

انواع روکش ها (پوشش ها)

فرآیندهای پوشش بسیار گسترده هستند و می توانند به صورت جامد، مایع، گاز و حتی پلاسما انجام شوند. این پوشش‌ها می‌توانند با فلز واکنش دهند، در آن نفوذ کنند یا فقط بدون واکنش روی سطح فلز بنشینند. هر کدام از این موارد مکانیسم خاص خود را دارند که در این مقاله از ذکر آن خودداری می کنیم. از مهم ترین پوشش های دنیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گالوانیزه
• قلع اندود
• پوشش های آلومینایزینگ از جمله پوشش آلوزینک
• نیتراته
• فسفاته و کروماته
• سمانتاسیون

وب سایت فولاد ۳۶۹ یکی از وب سایت های داخلی است که ورق های روکش دار زیادی از جمله ورق گالوانیزه، ورق قلع اندود و ورق آلوزینک تولید می کند. ورق گالوانیزه یکی از بهترین ورق های موجود در بازار می باشد که به طور گسترده مورد استفاده کارخانه ها، صنایع بزرگ و کوچک و مصرف کنندگان قرار می گیرد.

کاربرد ورق گالوانیزه

در این قسمت قصد داریم شما را با چند کاربرد ورق گالوانیزه آشنا کنیم. همانطور که اشاره کردیم ویژگی های این محصول باعث شده تا در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

1. اولین کاربرد ورق گالوانیزه مربوط به صنعت کابینت سازی می باشد. این ورق ها مخصوصاً برای ساخت کابینت آشپزخانه که دائماً با آب و رطوبت در تماس هستند مناسب هستند. یکی دیگر از کاربردهای ورق های گالوانیزه در ساخت کانال های تهویه مطبوع می باشد.
2. ورق های گالوانیزه نیز در ساخت مخازن تانکر مورد نیاز خواهد بود. مورد بعدی که به آن می پردازیم مربوط به تجهیزات آشپزخانه است. علاوه بر کابینت، بسیاری از لوازم آشپزخانه مانند یخچال یا ماشین لباسشویی از ورق های گالوانیزه ساخته می شوند. یکی دیگر از کاربردهای ورق گالوانیزه مربوط به ساخت تابلوهای برق می باشد.
3. لازم به ذکر است که از ورق های گالوانیزه برای ساخت انواع محصولات صنعتی مانند لوله یا پروفیل استفاده می شود که هر کدام در صنایعی مانند ساختمان سازی نیز کاربرد دارند. از این لوله ها برای ساخت لوله بخاری یا لوله آب استفاده می شود. همچنین برای ساخت سقف سوله ها و سالن های بزرگ از ورق های گالوانیزه استفاده خواهد شد.
4. از ورق گالوانیزه در ساخت صنایع و تجهیزات کشاورزی مانند سمپاش ها یا سیلوهای غلات نیز استفاده می شود. تعداد کاربرد ورق های گالوانیزه در خودروسازی باورنکردنی است. از این ورق ها برای ساخت بدنه خودرو، کف کابین، مخزن سوخت، فیلتر هوا و بسیاری موارد دیگر استفاده می شود.
5. از ورق های گالوانیزه نیز در ساختمان سازی استفاده می شود. از آن ها برای ساخت نرده، سقف کاذب، درب کرکره ای، پارتیشن و … استفاده می شود.
6. یکی دیگر از کاربردهای ورق گالوانیزه در ساخت تابلوهای تبلیغاتی در سطح شهر می باشد. از آنجایی که بر روی بیلبوردها احتمال بارش برف و باران وجود دارد باید در ساخت آن ها از محصولات ضد آب استفاده شود.
7. استفاده از ورق های گالوانیزه در زمین های بازی و وسایل بازی کودکان نیز رایج است. به عنوان مثال، از ورق های گالوانیزه برای ساخت قفسه های دوچرخه یا چرخ های فلزی در اسباب بازی ها استفاده می شود.

یکی از چشمگیرترین کاربردهای این ورق مقاومت بالای آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی است. ورق های فولادی گالوانیزه کاربردهای زیادی دارد که در زیر به چند نمونه دیگر اشاره می کنیم.

• برای ساخت بدنه سالن های بزرگ، پشت بام یا سوله های صنعتی
• تولید انواع لوله، پروفیل و سایر محصولات فولادی
• برای ساخت یخچال، آشپزخانه یا ماشین لباسشویی
• برای ساخت تابلوهای برق صنعتی یا شهری

انواع گل روی ورق گالوانیزه در بازار آهن (spangle)

اگر شما هم به بازار آهن آلات می روید و از فروشنده می پرسید که فلان ورق گالوانیزه چه فایده ای دارد و او نمی داند، بهتر است با انواع آن آشنا شوید تا بدانید هر ورق گالوانیزه چه کاربردی دارد. این ورق ها از نظر تشکیل کریستال های گالوانیزه و بسته به سرعت سرد شدن ورق و میزان روی در سه دسته بدون گل، گل کوچک و گل بزرگ دسته بندی می شوند. این گل ها به دلیل وجود ناخالصی در سطح مذاب در هنگام تبلور در صفحه سرد ایجاد می شوند و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند. هر چه مقدار این گل ها کمتر باشد، کیفیت ورق گالوانیزه بالاتر است.

تاثیر سیلیکون بر ضخامت پوشش ورق گالوانیزه

ترکیبات خاصی لایه آلیاژ آهن-روی را تشدید می کند که در نهایت به پوشش گالوانیزه به جای ظاهری روشن، ظاهری خاکستری و مات می دهد. مقاومت به خوردگی این پوشش خاکستری تیره و مات معادل مقاومت در برابر خوردگی پوشش است. از آنجایی که واکنش گالوانیزه یک فرآیند نفوذ است، هر چه دما بالاتر و زمان غوطه وری بیشتر باشد، لایه های آلیاژی ضخیم تری تشکیل می شوند. واکنش مانند سایر فرآیندهای نفوذ در مراحل اول به سرعت پیش می رود و با رشد لایه های آلیاژی ادامه می یابد و با ضخیم شدن آن ها سرعت آن کاهش می یابد. ضخامت خارجی ترین لایه روی به شدت به سرعت خروج نمونه از حمام روی بستگی دارد. برداشتن سریع نمونه از حمام روی منجر به پوشش ضخیم‌تر روی می‌شود. برای رعایت استانداردهای خاص، برای اندازه گیری ضخامت پوشش، لازم است چندین نقطه اندازه گیری شود و سپس میانگین آن ها به عنوان ضخامت نهایی پوشش در نظر گرفته شود.

مزایای ورق گالوانیزه

• اقتصادی: در فرآیند گالوانیزه و در تولید ورق گالوانیزه، روی و آهن مذاب به سطح فولاد می‌چسبند و ورقی تولید می‌کنند که دوام فوق‌العاده ای دارد. روش های دیگری که برای جلوگیری از اکسیداسیون استفاده می شود نیاز به هزینه های نگهداری دارد، اما این نوع ورق ها نیازی به هزینه های اضافی ندارند. در نگاه اول قیمت ورق گالوانیزه بالاتر از ورق فولادی و آهنی است اما هزینه های بعدی آن تقریبا صفر است.
• عمر طولانی و ماندگاری بالا: این ورق ها برای محیط هایی که میزان اکسیداسیون آن زیاد است مناسب است. بنابراین در این محیط ها از ورق های فولادی و آهنی که دارای روکش فلزی هستند استفاده می شود. طول عمر ورق گالوانیزه بین ۲۰ تا ۷۰ سال متغیر است و دوام آن بستگی به قرار گرفتن ورق در معرض واکنش های اکسیداسیون دارد.
• سختی: سختی پوشش های گالوانیزه بالا بوده و علاوه بر محافظت از فلز پایه در برابر خوردگی، زنگ زدگی و اکسیداسیون، فلز پایه را از آسیب های ناشی از حمل و نقل نیز محافظت می کند.
• بازرسی سالیانه: در سازه ها برای بررسی سلامت ورق ها نیاز به بازرسی دارند. برای بازرسی سالیانه سازه ها، تست ورق ها و تایید سلامت سازه ها با بررسی نتایج آزمایش ضروری است. این محصول نیازی به تست ندارد و مهندس ناظر می تواند با بازرسی چشمی سلامت آن را بررسی کند.
• نظافت ساده: یکی از مزایای ورق های گالوانیزه نظافت آسان و راحت این نوع ورق ها می باشد. با آب قلیایی و پارچه می توان سطح روکش فلزی را تمیز کرد.
• صرفه جویی در منابع: فرآیند گالوانیزه کردن با وارد کردن ورق های فولادی و آهنی در حمام مذاب انجام می شود. حمام مذاب را می توان چندین بار استفاده کرد و یکبار مصرف نیست.
• تطبیق پذیری بالا: ورق های فولادی و آهنی گالوانیزه بر اساس استانداردهای بین المللی و قابل اعتماد تولید می شوند.

معایب ورق گالوانیزه

هر محصول فولادی کامل نیست. درست است که محصول گالوانیزه بسیار بادوام و برای استفاده در اکثر صنایع از جمله نفت و گاز، کشتی سازی، ساختمان سازی و خودروسازی مفید است، اما این محصول کامل نیست. البته این عیوب به هیچ وجه از اهمیت استفاده از ورق گالوانیزه نمی کاهد. این ورق ها برای شکل دهی و جوشکاری مناسب هستند اما در حین جوشکاری این محصول به دلیل وجود عنصر روی در سطح این ورق فولادی گاز سمی تولید می شود. بنابراین چون استنشاق مکرر این گاز به مدت طولانی باعث ایجاد بیماری ها و سرطان ریه می شود، استفاده از ماسک مخصوص هنگام جوشکاری ورق گالوانیزه به شدت توصیه می شود.

انواع ورق گالوانیزه

در ایران اکثر این محصولات با ضخامت بین 80 تا 150 میکرون بر اساس استانداردی به نام ISO1460 ساخته می شوند. این استاندارد میزان روی در سطح ورق گالوانیزه را تعیین می کند. به عنوان مثال پوشش روی 80 به این معنی است که در هر متر مربع ورق گالوانیزه تنها 80 گرم روی وجود دارد. اما گالوانیزه های وارداتی دارای لایه پوششی بین 160 تا 200 میکرون هستند بنابراین قیمت بالایی دارند و از کیفیت بهتری نیز برخوردار هستند. یکی از دلایلی که تولیدات داخلی این میزان پوشش روی را ندارند، تقاضا برای مقدار کمی از این پوشش بر روی ورق گالوانیزه است، به طوری که ساختار نهایی ارزان تر شود، اما در هنگام فروش به قیمت ورق گالوانیزه درجه یک به فروش می رسد.

قیمت روز ورق گالوانیزه

تغییرات قیمت ها متاثر از عوامل فنی و فناوری مربوط به تولید محصول و شرایط اقتصادی جامعه و بازارهای جهانی است. از جمله عواملی که می تواند بر قیمت ورق گالوانیزه تاثیر بگذارد عبارتند از:

• ضخامت لایه پوششی در ورق گالوانیزه: هر چه این ضخامت بیشتر باشد، مواد مصرفی بیشتری برای تولید استفاده می شود و فرآیند تولید بیشتر طول می کشد که باعث افزایش قیمت ورق گالوانیزه می شود.
• نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز باعث تغییر قیمت ورق گالوانیزه می شود که بر خرید و فروش ورق گالوانیزه تاثیر زیادی دارد.
• برند و کارخانه سازنده ورق گالوانیزه: کارخانجات معتبر محصولات خود را با بهترین کیفیت مواد اولیه و استانداردهای ساخت تولید می کنند که به طور مستقیم بر قیمت ورق گالوانیزه تاثیر می گذارد.
• هزینه ورق پایه شامل ورق سیاه و ورق روغنی: از آنجایی که ورق گالوانیزه بر اساس ورق روغنی و خود ورق روغنی از ورق سیاه تولید می شود، قیمت این محصولات تاثیر زیادی در قیمت تمام شده ورق گالوانیزه دارد.
• میزان عرضه و تقاضا: ایجاد تعادل بین میزان عرضه و تقاضا باعث می شود قیمت ورق گالوانیزه به قیمت واقعی خود نزدیک شود و تفاوت در میزان عرضه و تقاضا باعث افزایش یا کاهش قیمت ورق گالوانیزه می شود.
• هزینه تولید و روکش روی: با اینکه پوشش روی دارای ضخامت بسیار کمی است اما درصد بالایی از آن در حمام های آبکاری و گالوانیزه گرم مورد نیاز است و قیمت روی نیز باید در تعیین ورق در نظر گرفته شود.

قیمت آنلاین ورق گالوانیزه

قیمت این محصول مانند دیگر آهن آلات به نوسانات ارزی وابسته است و به همین ترتیب نمودار قیمت آنلاین ورق گالوانیزه ثابت نیست. از طرف دیگر میزان تقاضا برای این ورق بالا است و در صورتی که به میزان کافی عرضه نشود، افزایش قیمت این ورق ها را شاهد خواهیم بود. قیمت آنلاین مواد اولیه، وقایع سیاسی و اقتصادی و قیمت فولاد در بازارهای جهانی از دیگر فاکتورهای موثر بر قیمت آنلاین ورق گالوانیزه هستند. برای اطلاع از قیمت روز ورق گالوانیزه می توانید به جداول قیمتی وب سایت رسمی فولاد ۳۶۹ مراجعه کنید.

جمع بندی

همانطور که در این مقاله اشاره شد ورق های گالوانیزه تحول بزرگی در صنایع مختلف ایجاد کرده است. قبل از پیدایش ورق های گالوانیزه از آهن استفاده می کردند که استفاده از آهن در شرایط مرطوب امکان پذیر نبود. همچنین خیلی زود خورده و زنگ میزد. اما امروزه ورق های گالوانیزه به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گرفته و مورد توجه اکثریت عموم قرار گرفته است. ورق های گالوانیزه کاربرد فراوانی در ساختمان سازی و صنعت دارند و مهمترین ویژگی آن ها مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی می باشد. این نوع ورق ها بر اساس روش تولید، شکل دهی و درصد روی مصرفی در آن ها دارای انواع مختلفی هستند و بسته به نوع پروژه باید مناسب ترین ورق گالوانیزه را انتخاب کرد. همچنین راه تشخیص ورق های گالوانیزه ظاهر شفاف، براق، صاف و صیقلی بودن آنهاست.