مقدمه

امروزه در صنعت و ساختمان از انشعابات فولادی با مشخصات متفاوت از نظر شکل، اندازه و وزن استفاده می شود. نبشی و سپری دو نمونه پرکاربرد این محصولات هستند که بعد از تیرآهن و میلگرد بیشترین مصرف را دارند. همانطور که می دانید وجود تفاوت های بیان شده منجر به تعریف کاربردهای مختلف در بین این انواع می شود. این محصولات با توجه به وزن، نوع و میزان مقاومتی که در برابر فشار از خود نشان می دهند در مراحل مختلف ساختمان سازی و سازه های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. البته شباهت های زیادی بین این محصولات وجود دارد و همین امر در استفاده از آن ها به جای یکدیگر در نوع استفاده تاثیر دارد. برای خرید نبشی، سپری و ناودانی که از مهم ترین مصالح مورد استفاده در ساختمان سازی و صنایع مختلف هستند، لازم است شباهت ها، تفاوت ها و ویژگی های خاص هر دسته را بدانید. قیمت سپری، نبشی و سایر محصولات صنعت فولاد به طور مستقیم و غیرمستقیم با عواملی مانند وزن، اندازه، روش تولید، مواد اولیه آلیاژی و نوسانات نرخ ارز ارتباط دارد. بیان ویژگی های خاص در هر دسته و مقایسه آن ها در فرآیند تولید و استفاده از آن ها نکاتی است که در ادامه این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

نبشی چیست؟

یکی از انواع پروفیل، نبشی نام دارد که به شکل Lتولید می شود. این پروفیل به صورت ترکیبی و تک در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد. زوایای تولید شده در اندازه های ۵۰ تا ۱۵۰ میلی متر اغلب برای اتصال تیرها به تیرهای باربر و اتصال ستون ها به صفحات در فونداسیون استفاده می شود. زوایایی که در اندازه های دیگر تولید می شوند نیز اغلب برای اتصال پل به ستون، خرپا و … استفاده می شوند. تولید نبشی به دو صورت پرس و فابریک انجام می شود. پروفیل های نبشی به دو صورت بال مساوی و بال نابرابر تولید می شوند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.

انواع نبشی

• نبشی پرسی

نوع نبشی پرسی از خم کردن ورقی به عرض ۶ متر که اضلاع آن در این نوع با یکدیگر مساوی است تولید می شود و معمولاً فولادی است.

• نبشی فابریک

نبشی فابریک دارای اضلاع مساوی یا نابرابر می باشد که با نورد شمش فولادی به روش نورد گرم تولید می شود.

• نبشی بال نابرابر

در برخی موارد نمی توان از زاویه مساوی بال استفاده کرد، به همین دلیل از این نوع زاویه استفاده می شود، نوشته آن به صورت L64*80*8 است.

• نبشی بال برابر یا مساوی

این نوع پروفیل دارای دو بال مساوی عمود بر هم می باشد به این معنی که زاویه دو بال برابر است و در کنار حرف L دو عدد مثل L30*3 درج می شود.

• نبشی لقمه

در برخی موارد از نبشی در اندازه های مشخص استفاده می شود که بر حسب نوع نیاز توسط گیوتین بریده می شود و به این نوع نبشی که با له شدن نبشی فابریک به دست می آید، نبشی لقمه ای یا گوشه ای می گویند.

سپری چیست؟

سپری یکی دیگر از مقاطع فولادی پرکاربرد است که به شکل T انگلیسی می باشد و در صنعت ساختمان کاربرد دارد. این محصول به صورت فابریک و پرسی نیز تولید می شود و به دو صورت تک یا دوبل مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید سپری، فولاد به شکل بیلت ریخته گری می شود و سپس بیلت های گرم شده به فرآیند نورد منتقل می شوند. سپس از غلتک عبور کرده و به شکل T تولید می شود. در نهایت از طول بریده و روانه بازار می شود. علاوه بر مزایای این نوع مقاطع فولادی، از معایب سپری می توان به مقاومت خمشی کم و مشکلات اتصال به دلیل مقاومت در برابر خمش اشاره کرد. استانداردهای تولید سپری بر اساس نورد گرم عبارتند از:

• DIN EN 10055
• DIN59051
• DIN1022

تاریخچه استفاده از سپری آهنی در ساختمان و صنعت

قبل از اینکه سپری به شکل امروزی رایج شود، استفاده از تیرآهن هم در ساختمان سازی و هم در صنعت به طور گسترده ای رواج داشت. در اوایل دهه 1920 در ایالت ورمونت آمریکا برای تکمیل ساخت پل، نیاز به پروفیل با ظرفیت باربری بالا مانند تیرچه احساس شد. اما طراحی سازه به گونه ای بود که در صورت استفاده از تیر، فضای زیادی اشغال می شد. این موضوع عملاً اهداف مهندسی را به چالش کشید. می دانیم که در طراحی مهندسی تمامی موارد اعم از هزینه، فضای اشغال شده، وزن و … باید بهینه انتخاب شوند. پس از انجام بررسی های لازم به پیشنهاد گروه ساختمانی با برش تیرآهن، پروفیل T شکل تهیه و مشخص شد که می تواند نیازهای مهندسی را برطرف کند. پس از آن توجه طراحان دیگر از جمله طراحان صنعتی به این پروفیل جلب شد و توانستند از مزایای سپری در کار خود بهره ببرند. مزایایی از جمله وزن کمتر پروفیل نسبت به تیرها و مقاطع دیگر و اشغال فضای کمتر و … همچنین از نظر تحمل بار، سپری آهنی مانند تیر و سایر مقاطع عملکرد بسیار قابل قبولی دارد.

معایب سپری

سپرها به دلیل استحکام خمشی کم در برابر خمش مقاوم هستند و همین امر استفاده از آن ها را در اتصالات سخت می کند. یکی دیگر از معایب سپرها این است که سطح آن ها به سمت بالا متمایل است.

کاربرد نبشی در ساختمان سازی

یکی از مهمترین و اصلی ترین کاربردهای نبشی در ساخت و ساز عبارتند از:

• برای اتصال پل به ستون
• سازه های LSF
• برای اتصالات انواع سازه های فلزی و نیم صلب دار
• دکل انتقال نیرو
• ساخت خرپا و ستون
• در سقف کرومیت
• تولید انواع قاب فلزی
• برای اتصالات صفحات به ستون در بسیاری از فونداسیون
• اتصال تیرآهن به بیم باربر

کاربرد سپری در ساختمان سازی

مهمترین کاربردهای سپر عبارتند از:

• ستون و خرپا
• اسکلت گلخانه
• درب و پنجره
• اتصال پل به ستون
• نماهای شیشه ای
• سازه های فلزی یا صلب دار
• ساخت سقف کاذب

شباهت نبشی و سپری

علاوه بر تفاوت نبشی و سپری، بد نیست شباهت های بین این دو محصول را بدانید:

• نبشی و سپری هر دو در صنعت و ساخت و ساز به عنوان اتصالات استفاده می شوند.
• تولید هر دو به شکل پرسی و فابریک است.
• قطعات خرد شده در هر دو محصول را لقمه می گویند.

تفاوت نبشی و سپری از نظر ظاهر

همانطور که گفته شد نبشی از دو بال عمود بر هم و سپری از سه بال عمود بر هم تشکیل شده است. نام سپری به دلیل وجود این سه بال یا به عبارتی «سه پر» است. با گذشت زمان، این نام به سه پری و در نهایت به سپری تغییر کرد. نبشی نیز از کلمه زاویه گرفته شده است، سپری ظاهری شبیه T انگلیسی دارد از این رو معادل لاتین آن T-shaped steel bar است. نبشی شبیه به حرف L انگلیسی است، اما به ندرت به آن L-Shaped bar می گویند و بیشتر با نام سنتی Angle bar خوانده می شود. اصولاً سه بال سپری دارای اندازه یکسانی هستند، مگر اینکه برای یکی از بال های آن در طرح ها اندازه متفاوتی در نظر گرفته شود. اما نبشی در دو حالت بال مساوی و بال نابرابر قابل تولید و استفاده است.

تفاوت نبشی و سپری از نظر کاربرد

در شباهت های نبشی و سپری می توان به استفاده از آن ها به عنوان شاسی حمل کننده اشاره کرد. به عنوان مثال در ساخت سقف کاذب از نوعی سپری سبک و کم ضخامت استفاده می شود. این سپری ها در ستون ها و ردیف های عمودی پلکانی نصب می شوند و کاشی ها یا قالب های مربوط به سقف کاذب روی آن ها قرار می گیرند. نبشی همچنین به عنوان حمل کننده ی درپوش در مکان هایی که از محفظه استفاده می شود، به عنوان مثال محفظه کابل برق در زمین یا محفظه کنتور آب کاربرد دارد. اما تفاوت زیادی را می توان در کاربرد نبشی و سپری های آهنی مشاهده کرد. در مواردی که نیاز به اتصال دو قسمت در جهت عمود باشد می توان از نبشی استفاده کرد در حالی که یک سپری چنین ویژگی را ندارد. این نوع استفاده به عنوان مثال در نبشی کشی ساختمان بسیار دیده می شود، از نبشی نیز می توان برای ساخت دیوارها استفاده کرد. در عوض، سپری ها بیشتر برای تقویت سازه ها و ساخت خرپا استفاده می شود. گاهی در ساخت ماشین آلات سنگین از سپری نیزاستفاده می شود.

تفاوت نبشی و سپری هنگام خرید

هنگام خرید سپری اندازه لبه و دیوار با هم برابر است، بنابراین وقتی مشتری می گوید سپر 15 میلی متری، به این معنی است که شما با یک محصول فولادی T شکل با لبه های 150 میلی متری روبرو هستید. هنگام نام گذاری نبشی از 3 عدد استفاده می شود که دو عدد به اندازه بال و دیگری ضخامت نبشی است. اگر نبشی بال مساوی باشد دو عدد برای اندازه بال و ضخامت استفاده می شود اما وقتی نبشی بال نامساوی باشد با سه عدد روبرو می شوید.

تفاوت نبشی و سپر از لحاظ تولید

اصولاً سپری به صورت فابریک تولید می شود، البته ضخامت سپری می تواند در نحوه تولید آن نقش داشته باشد. اما همان طور که اشاره کردیم سپری رایج در بازار آهن و فولاد به صورت فابریک تولید می شود. اما نبشی فرآیند تولید متنوع تری دارد بنابراین سه روش اصلی برای تولید نبشی استفاده می شود. تولید نبشی پرسی با فرآیند شکل دهی سرد و عبور ورق نواربری از طریق خط قالب پرسی تولید می شود. این فرآیند شامل خم کردن و لبه گیری ورق سیاه، ورق روغنی یا ورق گالوانیزه است. یکی دیگر از فرآیندهای تولید نبشی، روش نورد گرم است. با عبور شمش مذاب از قالب های نورد، نبشی فابریک مانند سپری فابریک تولید می شود. اما روش دیگر تولید نبشی استفاده از اکستروژن به صورت گرم است. از این فرآیند بیشتر برای تولید نبشی های آلومینیومی، پی وی سی و پلاستیکی استفاده می شود. شباهت زیادی بین نورد گرم و اکستروژن وجود دارد، اما این دو فرآیند را می توان از دو طریق از یکدیگر متمایز کرد. ابتدا انواع قالب های مورد استفاده در این دو فرآیند و سپس محدوده دمایی مورد استفاده برای این دو فرآیند تفاوت قابل توجهی دارند.

قیمت نبشی و سپری

قیمت روز هر دو به کیفیت و کارخانه تولید کننده آن ها بستگی دارد. ضخامت، اندازه، وزن، استاندارد و … در قیمت نبشی تاثیرگذار است. سپری یکی از محصولات کاربردی است که در عین سادگی بسیاری از نیازهای روزمره در زمینه صنعت و ساختمان را برطرف می کند بنابراین یکی از عوامل موثر بر قیمت سپر آهنی را می توان وزن، ابعاد، اندازه و نوع کارخانه آن دانست.

جمع بندی

با مطالعه این مقاله متوجه شدیم که نبشی و سپری از پرمصرف ترین مصنوعات فلزی درصنعت ساختمان سازی هستند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند اما اساسا هر دو در ساخت درب و پنجره کاربرد دارند. جالب است بدانید که خریداران بیشتر دنبال نبشی هستند تا سپری. سپری معمولاً برای اتصال پل ها، ستون ها، خرپاها، نمای شیشه ای، ساخت درب و پنجره و … استفاده می شود. نبشی نوعی پروفیل است که به شکل L انگلیسی در ارتفاعات مختلف تولید می شود و سطح دو ضلع آن بر هم عمود هستند و برای استفاده در انواع سازه های ساختمانی و صنعتی در بازار به فروش می رسد. نبشی و سپری به روش پرسی و فابریک تولید می شوند و به قطعات خرد شده هر دو قطعه لقمه می گویند. یکی از تفاوت های نبشی و سپری در ظاهر آنهاست و باید توجه داشت که هر دو برای اتصال در سازه های ساختمانی استفاده می شوند.