ورق گالوانیزه چیست؟

این نوع ورق های فولادی در واقع ورق های روغنی هستند که با انجام فرآیندهایی بر روی آن ها ویژگی جدیدی پیدا کرده اند. همچنین می توان گفت که ورق گالوانیزه از پوشاندن ورق روغن با لایه های روی تولید می شود. از آنجایی که خوردگی و زنگ زدگی از مهم ترین مشکلات ورق های فولادی است، این راه حل تا حد زیادی به رفع این مشکل کمک کرده است. اگرچه خود ورق روغنی مقاومت خوبی در برابر زنگ زدگی دارد اما پس از مدتی در مجاورت رطوبت یا آب قرار می گیرد به تدریج زنگ می زند. اما ورق های گالوانیزه به دلیل پوششی که دارند در برابر زنگ زدگی مقاومت بالایی دارند. به همین دلیل کاربرد ورق گالوانیزه در مواردی است که تماس ورق فولادی با رطوبت و آب زیاد باشد مانند ساخت مخازن آب. نکته مهم دیگر در مورد این ورق ها امکان تعمیر قسمت هایی از آن است که به مرور زمان آسیب می بیند.

مشخصات ورق های گالوانیزه را می توان به شرح زیر بیان کرد:

در صورتی که سازه ها با ورق های گالوانیزه ساخته شوند، فرآیند بازرسی و معاینه فنی ساختمان بسیار ساده و بصری است.

به دلیل سختی و مقاومت بالای ورق های گالوانیزه در برابر ضربه های احتمالی، فرآیند حمل و نقل آن ها بسیار ایمن بوده و از آسیب های احتمالی در حین حمل مصون خواهند بود.

تمیز کردن ورق های گالوانیزه به دلیل سطح صاف و صیقلی که دارند در مقایسه با ورق های مشکی که سطح زبر و ناصافی دارند بسیار راحت تر است. ورق های گالوانیزه به راحتی با اسپری مخصوص تمیز می شوند.

فرآیند تولید ورق گالوانیزه

بسته به اینکه چه فرآیندی برای ساخت و تولید ورق گالوانیزه طی شود متفاوت است. روش های گالوانیزه گرم را به شما معرفی می کنیم:

روش گالوانیزه گرم یا حرارتی

در این روش ورق های فولادی را در حوضچه روی غوطه ور می کنند تا کاملا با روی پوشانده شوند. روی همراه با اکسیژن به سختی به سطح ورق می‌چسبد، به عبارت ساده‌تر، پیوندی بین فولاد و روی ایجاد می‌شود.

روش الکتروگالوانیزه

این روش با استفاده از جریان های الکتریکی و محلول سولفات روی انجام می شود. ورق های تولید شده با این روش نسبت به سایر ورق های گالوانیزه ضخامت کمتری دارند.

روش گالوانیلینگ

روش گالوانیزه کردن در مقایسه با سایر روش های گالوانیزه دشوار و زمان بر است. در این روش کارشناسان ورق گالوانیزه را با دو فرآیند تولید می کنند. روش انجام این فرآیند به این صورت است که ابتدا ورق با پوشش روی پوشانده می شود، سپس در فرآیند کوره ذوب می شود.

روش پیش گالوانیزه

در این روش این سطح فلزی باید با مایع تمیز شود، سپس ورق برای گالوانیزه شدن در حوضچه ای پر از روی به صورت رفت و برگشتی گالوانیزه می شود.

یکی از روش های تولید ورق گالوانیزه، روش غوطه ور شدن در مذاب است. این روش که ورق خروجی را با کیفیت مناسب تحویل می دهد شامل مراحل زیر می باشد:

1. ورق هایی که به صورت کلاف هستند به هم جوش داده می شوند.
2. ترکیبات مخصوص چربی گیر وارد کار شده و سطح ورق ها را از رنگ، روغن، گریس و سایر ترکیبات آلی پاک می کند.
3. سایر ترکیباتی که در مرحله قبل تمیز نشدند در این مرحله با اسید شویی یا سندبلاست تمیز می شوند.
4. دستگاه های تعلیق برای معلق نگه داشتن ورق ها در مراحل بعدی ارائه شده است.
5. ورق ها در حمام اسید هیدروکلریک غوطه ور می شوند تا هرگونه زنگ زدگی، رسوب و اکسیدهای فلزی را از بین ببرند.
6. ورق ها در وان آب شسته می شوند.
7. آن ها وارد حمام داغ آمونیاک کلرید روی می شوند و آماده واکنش با مذاب روی هستند.
8. روی مذاب با سطح فولاد واکنش داده و در عرض دو تا سه دقیقه یک پوشش گالوانیزه ایجاد می شود.
9. بلافاصله ورقه ها وارد آب یا محلول دی کرومات سدیم شده و خنک می شوند.
10. ورق گالوانیزه آماده بسته بندی و بارگیری می باشد.

نحوه تشخیص ورق گالوانیزه

بسیاری از افراد هنگام خرید ورق گالوانیزه با چالش هایی مواجه می شوند زیرا قادر به تشخیص اصل بودن آن نیستند. به طور کلی ورق گالوانیزه دارای سطحی براق و شفاف است. بر روی سطوح برخی از ورق های گالوانیزه، اسپنگل ها یا گل های گالوانیزه وجود دارد که در اصطلاح متالورژیکی به آنها فلیک می گویند. پوشش ورق های گالوانیزه در محدوده ۱۰ تا ۲۷۵ میلی متر و دارای ضخامت ۰.۱۸ تا ۶ میلی متر می باشد. یکی از راه های دیگر برای تشخیص ورق گالوانیزه، سطح صاف آن است.

ورق روغنی یکی از مهمترین ورق های فولادی است که در فرآیند نورد سرد تولید می شود. با توجه به اینکه ورق روغن در دمای محیط تولید می شود و بیشتر به دلیل فشار در خط نورد تحت تاثیر حرارت زیاد قرار نمی گیرد. به همین دلیل ظاهر خوبی دارند. در پایان تولید ورق های نورد سرد برای محافظت از زنگ زدگی روی آن ها روکش روغن می زنند. این پوشش چندین ماه از این ورق ها در برابر زنگ زدگی محافظت می کند. ورق روغنی به عنوان ورق پایه در تولید بسیاری از ورق های فولادی دیگر از جمله ورق گالوانیزه استفاده می شود.

مهمترین ویژگی های ورق روغنی به شرح زیر است:

از استحکام کششی بالاتری نسبت به انواع ورق های فولادی (به خصوص ورق سیاه) برخوردار است.

فرآیند تولید و آماده سازی ورق روغنی نسبت به ورق های رقیب آسان تر است و در صورت فعال بودن خط تولید، فرآیند تولید بسیار سریعتر انجام می شود.

مهمترین کاربرد ورق روغنی

در تولید میز اداری، مبلمان و لوازم خانگی اغلب از ورق روغنی استفاده می شود.

در صنایعی مانند خودروسازی از جمله بدنه خودرو، اگزوز و سایر قطعات حساس کاربرد به سزایی دارد.

مصالح ساختمانی مانند در و پنجره و پروفیل از ورق روغنی ساخته می شود.

فرآیند تولید ورق های روغنی

معمولا برای تولید این محصولات از ورقه های سیاه استفاده می شود که کربن کمی در ترکیب خود دارند. ورقه های سیاه با اسید شسته شده و تکه های سیاه روی سطح آن را تمیز می کنند. سپس با گذراندن چند مرحله نورد سرد به ورق روغنی تبدیل می شود. به عنوان مثال زمانی که قصد تولید ورق روغنی به ضخامت دو میلی متر را دارند، یک ورق سیاه به ضخامت سه میلی متر تهیه می کنند و پس از نورد سرد آن را به ورق روغنی با مشخصات متفاوت تبدیل می کنند. این ویژگی ها بسته به درصد کربن، منگنز، تیتانیوم و … تغییر می کند. ناگفته نماند که ورق سیاه اساساً فولاد نورد گرم است که در دمای بالا (بیش از ۱۷۰۰ درجه سانتیگراد) نورد می شود. با توجه به استفاده از فویل روغن در صنایع مختلف، شایان ذکر است که یکی از دلایل افزایش قیمت خودرو و لوازم خانگی، نوسان روزانه قیمت فویل روغنی است.

همانطور که گفته شد کلیه مقاطع فولادی قابلیت گالوانیزه شدن دارند. ورق روغنی یا نورد سرد نیز از این قاعده مستثنی نیست. گالوانیزه و نورد سرد اهداف متفاوتی دارند و قابل مقایسه نیستند. زیرا نورد سرد یکی از روش های شکل دهی و گالوانیزه یکی از روش های محافظت از فلز در برابر خوردگی می باشد. با این حال، نتیجه این دو فرآیند قابل مقایسه است. در ادامه به بررسی تفاوت های ورق گالوانیزه با ورق سرد از جنبه های مختلف می پردازیم.

• فرآیند تولید و هزینه های ناشی از آن

همانطور که گفته شد تولید ورق گالوانیزه و ورق روغنی در دو فرآیند مجزا با اهداف متفاوت انجام می شود. ورق روغنی از نورد سرد تولید می شود و ورق گالوانیزه حاصل فرآیند پوشش ورق نورد است. در بازار خرید و فروش مقاطع فولادی ورق گالوانیزه از قیمت بالاتری نسبت به ورق روغنی برخوردار است. اگرچه هزینه تولید به عوامل مختلفی مانند قیمت مواد اولیه، ابعاد ورق و برند سازنده بستگی دارد. پس به طور کلی با در نظر گرفتن تمامی این عوامل می توان فرآیند تولید و پوشش روی فولاد را دلیل تفاوت قیمت ورق گالوانیزه و ورق روغنی دانست.

• ابعاد و ضخامت

عرض تولید ورق گالوانیزه و روغن کاری شده با یکدیگر تفاوتی ندارد. ورق های نورد سرد در همان ابعاد تولیدی و در عرض ۱۰۰۰ یا ۱۲۵۰ میلی متر قابل گالوانیزه می باشند. ضخامت لایه روغن معمولا بین ۰.۳ تا ۳ میلی متر است. با توجه به اینکه ورق گالوانیزه دارای پوشش اضافی است، ضخامت آن بیشتر از ورق سرد خواهد بود.

• طول عمر

تفاوت ورق روغنی با فولاد گالوانیزه یکی از مهم ترین تفاوت های این دو نوع ورق فولادی است. به طور کلی، فلز روی را نمی توان کاملاً در برابر خوردگی مصون دانست. اما میزان خوردگی روی بسیار کمتر از فولاد است. آزمایشات آزمایشگاهی نشان می دهد که ورق گالوانیزه می تواند بیش از ۵۰ سال عمر کند. البته با ترک شرایط ایده آل و قرار دادن ورق ها در شرایط عادی، عمر این ورق ها به ۲۰-۳۰ سال می رسد. در ضمن طول عمر ورق سرد حداکثر ۱۵ سال تخمین زده می شود. در واقع دلیل اصلی استفاده از ورق گالوانیزه در صنایع مختلف طول عمر بسیار بالای آن است. پوشش گالوانیزه از تمام قسمت های مختلف یک ورق فولادی محافظت می کند. یکی دیگر از دلایل ماندگاری بیشتر ورق گالوانیزه، محافظت خودکار مناطق آسیب دیده توسط روکش گالوانیزه است. پوشش های گالوانیزه نسبت به پوشش های فولادی مقاومت بیشتری در برابر خوردگی دارند و با حفاظت کاتدی از نواحی کوچکی که در معرض آسیب هستند محافظت می کنند.

• نیاز به نگهداری

ورق گالوانیزه در مقایسه با ورق سرد روغنی نیاز به نگهداری کمتری دارد و طول عمر آن بیشتر است. این دو مورد در دراز مدت باعث کاهش هزینه های تهیه و تعمیر ورق گالوانیزه می شود. در مناطق دور افتاده که تعطیلی مشاغل و اختلال در کار به دلیل تعمیر و نگهداری از مشکلات رایج است، ورق گالوانیزه راه حل مناسبی خواهد بود. از طرفی ورق گالوانیزه به بازرسی دوره ای کمتری نیاز دارد. به این ترتیب هزینه های نگهداری آن کاهش می یابد.

• قیمت

از جمله عوامل موثر بر قیمت ورق گالوانیزه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کیفیت کارخانجات تولیدی
• ضخامت ورق گالوانیزه
• نوسانات ارز

و از جمله موارد مهمی که بر قیمت ورق روغنی تاثیر می گذارد، نسبت عرضه و تقاضا است که گاهی به دلیل کمبود این محصول، قیمت آن از ورق گالوانیزه بیشتر می شود، معاملات بورس، نوسانات ارز و دلار، بازار و همچنین قیمت جهانی ورق نیز از جمله عوامل هستند. که می تواند بر قیمت نهایی ورق روغن تاثیر بگذارد.

• ظاهر

ورق گالوانیزه و ورق روغنی دارای سطح شفاف و براق هستند. تفاوت ورق روغنی با ورق گالوانیزه از نظر ظاهری، اسپنگل روی سطح برخی از ورق های گالوانیزه است. به این ناخالصی های سطحی گل گالوانیزه نیز می گویند. به طور کلی دقت ابعاد و شفافیت ورق های روغنی در مقایسه با ورق های فولادی گالوانیزه بیشتر است. بنابراین از این ورق ها در ساخت خودرو، لوازم خانگی و … استفاده می شود که ظاهر و مقاومت ورق گالوانیزه در برابر خوردگی باعث افزایش استفاده از آن در صنعت ساخت لوله های آب و فاضلاب، کانال های کولر و … شده است.

• قابلیت اعتماد و اطمینان

استانداردها در تولید ورق های گالوانیزه بیشتر و سخت گیرانه تر از ورق های روغنی است که باعث اطمینان بیشتر این ورق ها می شود.

• بازرسی دوره ای سازه

جمع بندی

در این مقاله با ورق های گالوانیزه و روغنی آشنایی نسبی پیدا کردیم و مشخصات و تفاوت ها را بررسی کردیم. اما به طور کلی نمی توان گفت کدام یک بر دیگری برتری دارد زیرا هر کدام در موقعیتی متفاوت کاربرد خاصی دارند و باید بر اساس نیاز انتخاب شوند. آنچه مشخص خواهد شد این است که ورق های گالوانیزه برای کارهایی که نیاز به عمر طولانی در آن ها احساس می شود مناسب تر است و البته باید قیمت آن را بررسی کرد و سپس با توجه به قیمت آهن در زمان نیاز خریداری کرد.